2025年波蘭總統選舉

![]() |
![]() | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
已登記選民 | 29,252,340 | ||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
投票率 | 67.31%(▲ 2.80%,首輪) | ||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
|
2025年波蘭總統選舉於5月18日舉行首輪選舉,第二輪選舉預計於6月1日舉行,時任總統安傑伊·杜達不得連任。主要候選人包括公民綱領的拉法·特扎斯科夫斯基和法律與公正黨支持的獨立候選人卡羅爾·納夫羅茨基。[1]
背景
[編輯]2020年總統大選
[編輯]2020年波蘭總統選舉時,第二輪投票由時任總統、前法律與公正黨(以下簡稱法律黨)黨員安傑伊·杜達當選。他擊敗了來自公民聯盟的華沙市長拉法·佐薩斯科斯基,以51.03%的得票率當選,投票率則為68.18%。此次第二輪選舉中,兩位候選人之間的得票差距是波蘭總統直選歷史上最小的一次。[2]
2023年議會選舉
[編輯]在2023年波蘭議會選舉中,投票率大幅上升,達到74%,相較於2019年的61%有明顯提升。這是第三共和國以來全國性選舉中最高的投票率紀錄。
在選舉結果方面,由法律黨所主導的聯合右翼聯盟(以下簡稱右翼聯盟)再次取得最高票數,然而成績不如四年前,因此失去了在眾議院的多數席位。

希蒙·霍沃夫尼亞 (第三條道路-波蘭2050)
瓦迪斯瓦夫·科西尼亞克-卡梅什 (第三條道路-波蘭人民黨)
唐納·圖斯克 (公民聯盟-公民綱領)
沃齊米日·恰扎斯蒂 (新左翼)
羅伯特·別德龍 (新左翼)。
多數聯盟由先前的在野黨組成,包括公民聯盟(以公民綱領為核心)、第三條道路(由波蘭2050與波蘭人民黨組成,以下簡稱第三聯盟)以及左翼聯盟(以新左翼為核心),席次達到242席。並由公民綱領主席唐納·圖斯克出任總理。
成為國會在野黨的包括右翼聯盟、自由與獨立聯盟(以下簡稱聯盟黨)以及庫基茲15。雖然庫基茲15的議員是以法律黨名義當選,但隨後另組議員團,並於2024年成立「自由共和黨」議會黨團(以下簡稱共和黨)。
在這兩年中,圖斯克縱使擔任總理,在國會也是以絕對多數來執政,但站在反對黨立場的時任總統杜達經常使用總統否決權讓內閣的法案無法通過,因為其聯合政府並未掌握足夠席次(需達276票)以推翻總統的否決權。因此此次總統選舉被認為是解決圖斯克政府執政困境,並決定親歐路線的關鍵。[3]
2024年,一起黨也轉為反對黨,該黨因內部分裂而退出左翼聯盟黨團,成立了自己的議員小組。到了2025年,自由與獨立聯盟亦出現分裂,其中波蘭王室聯盟的議員退出其國會黨團。
經濟政策
[編輯]自聯合政府上台以來,圖斯克內閣便著手推動經濟自由化政策,包括放寬管制、削減社會福利支出,並力求預算平衡。2025年2月,圖斯克邀請億萬富豪拉法烏·布若斯卡與Google執行長桑達爾·皮查伊,圖斯克提議重用布若斯卡,引發媒體將其稱為「波蘭的伊隆·馬斯克」。[4]共同參與推動波蘭經濟的放鬆管制與勞動法改革。[5][6][7]此外,他也因與皮查伊簽訂投資協議,被指控使Google壟斷了波蘭人工智慧產業。[8]
社會政策
[編輯]執政聯盟主要由中間派或略偏右的政黨組成,惟新左翼亦為聯合內閣一員,其主張之一為推動墮胎除罪化。該提案於2024年7月在眾議院遭到否決。由於人民黨內部有大批議員表達反對立場,導致最終表決結果為218票反對、215票支持,提案未能通過。[9]
醫療政策
[編輯]2024年4月4日,眾議院以微弱差距(213票贊成、190票反對)通過一項法案,決議調降健康保險費。此提案獲得公民聯盟以及第三聯盟的支持,而右翼聯盟、新左翼與一起黨則表達反對,聯盟黨大多選擇棄權。[10]
儘管波蘭公共醫療體系問題嚴重[11],此項改革卻僅針對企業主下調保費[12][13],引發左派強烈反彈,尤其是一起黨的國會議員,他們批評政府企圖削弱乃至私有化公共醫療服務。[14] 最終,總統杜達於5月6日否決該項保費調降法案。[10]
總統候選人
[編輯]
根據2011年1月5日通過的《選舉法典》第296條之規定,欲參選波蘭共和國總統者,須由至少十萬名具備眾議院選舉權的公民提名。正式的提名應由支持候選人的選舉委員會提出,該委員會須在獲得候選人書面同意後方可成立。選舉委員會的組成人數不得少於十五人。
在收集到至少一千名具選舉權公民的支持簽名後,該委員會即可向國家選舉委員會申請登記註冊。
選舉委員會
[編輯]在總統候選人提名程序中,首要步驟為成立並登記個別候選人的選舉委員會。根據規定,候選人須於2025年3月24日之前,向國家選舉委員會提交成立選舉委員會的通知。
截至期限,共有53份成立選舉委員會的通知送達國家選舉委員會。經審查後,國家選舉委員會接受了其中44份,另有9份因不符規定而遭駁回。
候選人
[編輯]下一階段為登記波蘭共和國總統候選人。此一程序由國家選舉委員會負責辦理,僅針對於2025年4月4日之前,提交至少十萬名公民支持簽名的選舉委員會。
最終,共有13位候選人成功完成登記,成為正式的總統候選人。
本次大選第一輪共計有13位候選人,與1995年總統大選並列為波蘭歷來候選人最多的一屆。
競選過程
[編輯]
2024年
[編輯]- 11月24日:右翼聯盟支持國家記憶研究院主席納夫羅茨基參選,儘管他未屬任何政黨,仍以無黨籍身份接受提名。[40]
消息曝光納夫羅茨基在拳擊生涯期間曾與未來罪犯有所接觸後,引發外界對右翼聯盟是否會撤換其候選人身分的猜測,也遭到反對派批評。[41]但民調顯示,大多數人不認為他會被撤換。他最終仍以無黨籍候選人身分進入第一輪選舉,並陸續面對更多有關私生活的爭議。[42]
- 12月30日:在選舉前夕,法律黨因2023年國會選舉財務報告有誤,遭國家選舉委員會扣減約1100萬茲羅提的補助金。該黨提起上訴後,最高法院的非常上訴與公共事務庭裁定對其有利,選舉委員會被迫於撤回原決定。然而,由於該最高法院分庭的合法性長期受到執政黨政府與歐洲法院的質疑,背景涉及自2017年以來波蘭持續的法治危機,財政部長安傑伊·多曼斯基遂拒絕撥付相關爭議款項。[46][47][48]結果,納夫羅茨基未能使用法律黨的相關經費參與競選。[49]
2025年
[編輯]- 1月20日:納夫羅茨基指控執政聯盟性化兒童,並公開將《性別酷兒:一段回憶錄》一書投入碎紙機以表抗議。[54]
- 3月27日:候選人門岑在與克日什托夫·斯塔諾夫斯基進行的訪談中,明確表示他「無條件反對墮胎」,並將強暴懷孕形容為「令人不快的情況」,該言論引發強烈社會反彈。[57]
- 4月16日:2025年3月,波蘭奧萊希尼察一家醫院進行了一起懷孕36週、胎兒具有先天缺陷的墮胎手術,引發社會強烈譴責與輿論風波。[58]右翼政治人物對此事件表達嚴厲批評。[59]總統杜達稱此行為為「野蠻」,納夫羅茨基則直言這是「謀殺」,並強調國家應扶助有殘疾的兒童。[60]候選人布勞恩因闖入該醫院並強行限制為孕婦執行墮胎手術的婦產科醫師人身自由數分鐘,引發高度關注。[58]他聲稱自己是以議員身份進行「議會介入」,但此行為連同其他事件,最終導致他喪失歐洲議會議員豁免權。[61]
民意調查
[編輯]首輪
[編輯]次輪
[編輯]選舉結果
[編輯]第一輪
[編輯]拉法·特扎斯科夫斯基獲得31.36%的選票。卡羅爾·納夫羅茨基獲得29.54%。二人進入第二輪對決。
候選人 | 政黨 | 首輪得票 | 次輪得票 | ||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
得票數 | % | 得票數 | % | ||||||||
卡羅爾·納夫羅茨基 | 無黨籍[e] | 5,790,804 | 29.54 | 10,606,877 | 50.89 | ||||||
拉法烏·恰斯科夫斯基 | 公民聯盟[f] | 6,147,797 | 31.16 | 10,237,286 | 49.11 | ||||||
斯瓦沃米爾·門岑 | 自由與獨立聯盟 | 2,902,448 | 14.81 | ||||||||
格熱戈日·布勞恩 | 波蘭王室聯盟[g] | 1,242,917 | 6.34 | ||||||||
希蒙·霍沃夫尼亞 | 第三條道路 | 978,901 | 4.99 | ||||||||
阿德里安·贊德伯格 | 一起黨 | 952,832 | 4.86 | ||||||||
瑪格達蓮娜·比亞特 | 無黨籍[h] | 829,361 | 4.23 | ||||||||
克日什托夫·斯坦諾夫斯基 | 無黨籍 | 243,479 | 1.24 | ||||||||
喬安娜·塞尼辛 | 無黨籍[i] | 214,198 | 1.09 | ||||||||
馬雷克·雅庫比亞克 | 自由共和黨 | 150,698 | 0.77 | ||||||||
阿圖爾·巴托謝維奇 | 無黨籍 | 95,640 | 0.49 | ||||||||
馬切伊·馬西亞克 | 無黨籍[j] | 36,371 | 0.19 | ||||||||
馬雷克·沃赫 | 團結互助會 | 18,338 | 0.09 | ||||||||
有效票 | 19,603,784 | 99.56 | 20,844,163 | 99.10 | |||||||
無效票 | 85,813 | 0.44 | 189,294 | 0.90 | |||||||
總票數 | 19,689,597 | 100.00 | 21,033,457 | 100.00 | |||||||
登記選民/投票率 | 29,252,340 | 67.31 | 29,363,722 | 71.63 | |||||||
資源:PKW (PKW) |
註釋
[編輯]參考來源
[編輯]- ^ Marszałek Sejmu ogłosił datę wyborów prezydenckich [Marshal of the Sejm announced the presidential election day]. Polska Agencja Prasowa. 2025-01-08 [2025-01-12]. (原始內容存檔於12 January 2025) (波蘭語).
- ^ Alternatywa Społeczna. Facebook. 2025-04-04 [2025-04-16].
- ^ 波蘭總統大選為何牽動整個歐洲. RFI. 2025-05-18.
- ^ Tusk: Google może być częścią projektu deregulacji w Europie i Polsce. 2025-02-13 [2025-02-13].
- ^ Jaki kraj, taki Elon Musk, czyli Tuskowy trumpizm na miarę naszych możliwości. 2025-02-13 [2025-02-13].
- ^ "Polski Elon Musk", trzy razy słowo na "i" oraz energetyka. Co powiedział Donald Tusk?. 2025-02-10 [2025-02-13].
- ^ Rafał Brzoska jak Elon Musk wesprze rząd w deregulacji gospodarki. Donald Tusk mówi Żabką, chce uwolnić czas i zasoby przedsiębiorców. 2025-02-10 [2025-02-13].
- ^ Tusk ogłasza sukces. A naprawdę? Oddaje Google monopol na AI w Polsce. 2025-02-13 [2025-02-13].
- ^ Koalicja rządząca przegrała głosowanie w sprawie aborcji. Kto jak głosował?. 2024-07-12 [2025-02-13].
- ^ 10.0 10.1 Polish president vetoes cut to entrepreneurs' health insurance contribution. 2025-05-06 [2025-05-17].
President Andrzej Duda on Tuesday vetoed a government-backed bill that would have cut the health insurance contribution rate for self-employed entrepreneurs,...
- ^ Andrzej Duda zdecydował w sprawie składki zdrowotnej. "Tego zabrakło". [2025-05-17].
- ^ Sejm przyjął obniżkę składki zdrowotnej. Lewica i PiS głosowały przeciwko. [2025-05-17].
- ^ Sejm przegłosował niższą składkę zdrowotną. Rządowy projekt uratowała... Konfederacja. [2025-05-17].
- ^ Polish left-wing candidates urge president to veto health contribution cut. [2025-05-17].
- ^ Artur Bartoszewicz kandyduje na prezydenta. Ogłosił 21 postulatów. polsatnews.pl (Polsat). 2025-02-02 [2025-02-10] (波蘭語).
- ^ Kędzierski, Robert. Magdalena Biejat kandydatką Nowej Lewicy w wyborach prezydenckich. money.pl (Wirtualna Polska). 2024-12-15 [2025-02-02] (波蘭語).
- ^ Wojciech Konieczny: PPS udziela pełnego poparcia Magdalenie Biejat w wyborach prezydenckich. pap.pl (Polish Press Agency). 2024-12-20 [2025-02-02] (波蘭語).
- ^ Witkowski (Lewica): Unia Pracy udziela poparcia Magdalenie Biejat w wyborach prezydenckich [Witkowski (Left): Labour Union lends its support to Magdalena Biejat in the presidential election]. PortalSamorządowy.pl. Polish Press Agency. 2 February 2025 [2 February 2025]. (原始內容存檔於2 February 2025) (波蘭語).
- ^ 19.0 19.1 Zaręba, Michał. Grzegorz Braun może liczyć w Toruniu na wsparcie innych partii. "Nie boi się mówić prawdy" [Grzegorz Braun can count on the support of other parties in Toruń. "He is not afraid to speak the truth"]. Polskie Radio Pomorza i Kujaw. 4 February 2025 [3 March 2025]. (原始內容存檔於3 March 2025) (波蘭語).
- ^ Polska Tylko Niepodległa!. [2025-05-17].
Podsumowując ten wątek: Narodowe Odrodzenie Polski rekomenduje tym, którzy zdecydują się wziąć udział w tzw. wyborach prezydenckich wybór Grzegorza Brauna. Spośród 13 kandydatów jest jedynym, który na niepodległość Polski patrzy – bez wątpienia szczerze – jak na wartość samą w sobie.
已忽略未知參數|trans-quote=
(幫助) - ^ [1]
- ^ [2]
- ^ Pierwsza taka sytuacja od 1990 r. PSL oficjalnie bez własnego kandydata. Business Insider (Ringier Axel Springer Polska). 2024-12-14 [2025-02-10] (波蘭語).
- ^ CentrumDlaPolski [@OficjalneCDP]. Marszałek [Sejmu] @szymon_holownia [Szymon Hołownia] startuje jako wspólny kandydat #TrzeciaDroga @nowePSL [🍀 PSL] 🍀 @PL_2050 [Polska 2050] 💛 👏👏👏 / @oficjalneCDP [CentrumDlaPolski] 🇵🇱 jako partia współtworząca klub parlamentarny @nowePSL [🍀 PSL] 🍀#TrzeciaDroga gratulujemy i życzymy powodzenia 🤞 [Marshal [of Sejm] @szymon_holownia [Szymon Hołownia] is running as joint #ThirdWay candidate @nowePSL [🍀 PSL] 🍀 @PL_2050 [Poland 2050] 💛 👏👏👏 / @oficjalneCDP [CentreForPoland] 🇵🇱 as the party co-founding the @nowePSL [🍀 PSL] parliamentary club 🍀#ThirdWay congratulations and good luck 🤞] (推文). 14 December 2024 [14 April 2025] –透過Twitter (波蘭語). quoting 🍀 PSL [@nowePSL]. 💥 To już #oficjalnie. Rada Naczelna zdecydowała: @szymon_holownia [Szymon Hołownia] z poparciem @nowePSL [🍀 PSL] w wyborach prezydenckich! / 🤝 Powodzenia, Panie Marszałku! ⤵️ [💥 It is now #officially. The Supreme Council has decided: @szymon_holownia [Szymon Hołownia] with the support of @nowePSL [🍀 PSL] in the presidential election! / 🤝 Good luck, Mr Marshal! ⤵️] (推文). 14 December 2024 [14 April 2025] –透過Twitter (波蘭語).
- ^ Poseł M. Ociepa: Karol Nawrocki ma wiarygodność. Rafał Trzaskowski to polityk ze skrajnie lewicową agendą. 2024-11-29 [2025-03-02].
- ^ Prokopczyk, Krzystof. Wybory Maj 2025 r.. 2025-05-16 (波蘭語).
- ^ Zjednoczeni Ponad Podziałami. Facebook. [2025-03-26].
Ci mądrzejsi i orientujący się w zagrożeniach dla Polski piszą albo mówią to co reprezentują Zjednoczeni Ponad Podziałami. Nie mamy wyboru, mimo słabej kampanii Nawrockiego musimy na Niego głosować .
- ^ Cichy, Łukasz. Kandydaci na Prezydenta RP Grzegorz Braun i Sławomir Mentzen odwiedzą Krotoszyn. 2025-02-17 (波蘭語).
Do 14 lutego zgłoszono, aż 22 kandydatów. W kolejności alfabetycznej są to: Magdalena Biejat (Lewica), Grzegorz Braun (Konfederacja Korony Polskiej), Katarzyna Cichos (Platforma Rozwoju Polski), Szymon Hołownia (Polska 2050), Dawid Jackiewicz, Marek Jakubiak (Wolni Republikanie), Dominika Jasińska, Wiesław Lewicki (Normalny Kraj), Maciej Maciak (Ruch Dobrobytu i Pokoju), Eugeniusz Maciejewski (PIAST - Jedność Myśli Europejskich Narodów i Świata), Sławomir Mentzen (Konfederacja Wolność i Niepodległość), Karol Nawrocki (popierany przez Prawo i Sprawiedliwość), Wojciech Papis (Bezpartyjni), Joanna Senyszyn (Stowarzyszenie Lewicy Demokratycznej)...
- ^ Poranne pasmo WP. Gośćmi prof. Joanna Senyszyn i Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, youtube.com/Wirtualna Polska News, 2025-04-16 [2025-04-16]
- ^ Prawybory w Koalicji Obywatelskiej. Ogłoszono zwycięzcę [Civic Coalition primary. The winner has been announced]. TVN24. 23 November 2024 [9 January 2025]. (原始內容存檔於27 November 2024) (波蘭語).
- ^ Orłowski, Marcin Jan. Rafał Trzaskowski zwycięzcą prawyborów w KO. Ogromna różnica w głosowaniu [Rafał Trzaskowski the winner of the KO [Civic Coalition] primary. Huge difference in the vote]. Polsat News. 23 November 2024 [9 January 2025]. (原始內容存檔於24 November 2024) (波蘭語).
- ^ SDPL wspiera kampanię Rafała Trzaskowskiego. Social Democracy of Poland. [2025-03-03].
Takim kandydatem jest w naszym przekonaniu Rafał Trzaskowski.
- ^ Stronnictwo Demokratyczne wyraziło poparcie dla Rafała Trzaskowskiego w wyborach. [2025-04-09].
- ^ Słowiński, Sebastian. Troje nowych kandydatów na prezydenta. Kim są osoby z dalszych szeregów? [Three new presidential candidates. Who are the people further down the ranks?]. Warszawa. Gazeta Wyborcza (Agora Spółka Akcyjna). 13 January 2025 [3 March 2025]. (原始內容存檔於15 January 2025) (波蘭語).
- ^ Marek Woch odpowiada lokalnemu ruchowi. Opublikował wpis. [2025-04-19].
- ^ 36.0 36.1 Marek WOCH program wyborczy 2025. [2025-04-09].
- ^ Istel, Michał. Mentzen ruszył z kampanią,"łamiąc prawo"? Oto "szara strefa polskiej polityki". 3 September 2024 [14 December 2024].
- ^ Szymon Hołownia ogłosił decyzję w sprawie startu w wyborach prezydenckich. 13 November 2024 [27 May 2025].
- ^ Prawybory w PO. Trzaskowski ma konkurencję [Primary in PO [Civic Platform]. [Rafał] Trzaskowski has a competitor [Radosław Sikorski]]. TVP Info. 9 November 2024 [9 January 2025]. (原始內容存檔於9 January 2025) (波蘭語).
- ^ Nycz, Maciej; Żak, Karol. Oficjalnie: Karol Nawrocki kandydatem PiS-u na prezydenta. 24 November 2024 [14 December 2024].
- ^ Niemasz, Aleksandra. Znajomości z gangsterem. "Nasze relacje były publiczne". 7 December 2024 [14 December 2024].
- ^ Sondaż: Kto mógłby zastąpić Karola Nawrockiego jako kandydat PiS na prezydenta?. 7 December 2024 [14 December 2024].
- ^ PiS tworzy ruch ochrony wyborów. Kluczową rolę mają dla Czarnka. 21 December 2024 [27 February 2025].
- ^ Czarnek ogłasza ochronę wyborów, jakiej nie było. "W uczciwych wyborach wygra Nawrocki". 25 February 2025 [27 February 2025]. (原始內容存檔於26 February 2025).
- ^ PiS będzie pilnować wyborów. Czarnek: Podwijamy rękawy. 24 February 2025 [27 February 2025].
- ^ Litwin, Piotr; Kostecki, Marcin. Zablokowana subwencja dla PiS. Wyjaśniamy spór wokół decyzji PKW. Demagog. 7 January 2025 [27 April 2025] (波蘭語).
- ^ PiS nie otrzyma subwencji? Czarnek: Pozwanie ministra finansów może być koniecznością. Bankier.pl. 3 January 2025 [27 April 2025] (波蘭語).
- ^ Domański: nie dam się zastraszyć PiS-owi, czekam na wykładnię PKW. pap.pl (Polish Press Agency). 10 March 2025 [27 April 2025] (波蘭語).
- ^ Nowakowska, Karolina. Wybory prezydenckie 2025. Nawrocki: Były to wybory nieuczciwe. 18 May 2025 [21 May 2025].
- ^ Template:Bulletlist
- ^ Nodzyńska, Paulina. Rafał Trzaskowski przed pierwszą turą skręcał w prawo. Aktywiści apelują: czas przypomnieć się lewicowemu elektoratowi. 20 May 2025 [23 May 2025].
- ^ Osiecki, Grzegorz; Żółciak, Tomasz. 800 plus dla pracujących Ukraińców? Trzaskowski ma pomysł, rząd ma problem. 29 January 2025 [13 February 2025].
- ^ PiS chce zmian w 800 plus dla Ukraińców. Marszałek Sejmu podjął decyzję. 20 January 2025 [13 February 2025].
- ^ Karol Nawrocki niszczy komiks, MSN stawia sprawę jasno. "Chcemy stać za człowiekiem". 28 January 2025 [13 February 2025].
- ^ Nowak, Mateusz. Nawrocki z poparciem NSZZ Solidarność. Podpisano umowę programową [Nawrocki with the support of the NSZZ Solidarność. Programme agreement signed]. 300POLITYKA. 13 February 2025 [12 April 2025]. (原始內容存檔於12 April 2025) (波蘭語).
- ^ Mężyński, Andrzej. Nawrocki ostro: Wybory to referendum za odrzuceniem Tuska. Demokracja warcząca musi się skończyć. 2 March 2025 [2 March 2025].
- ^ Grochot, Arkadiusz. Kontrowersyjne słowa Mentzena. Dostał pytanie o córkę swojego brata. 2025-03-27 [2025-05-26].
- ^ 58.0 58.1 Istel, Michał; Sieczkowska, Gabriela. Braun w szpitalu w Oleśnicy. Co jest interwencją poselską, a co nie. 2025-04-23 [2025-05-24].
- ^ Prezydent o "barbarzyństwie" w Oleśnicy. Wskazał "osobę odpowiedzialną". 2025-04-26 [2025-05-24].
- ^ Nodzyńska, Paulina. Prawica gra w kampanii aborcją w Oleśnicy. Lewica interweniuje, a Koalicja milczy. 2025-04-22 [2025-05-24]. (原始內容存檔於2025-04-22).
- ^ Osiński, Łukasz. Parlament Europejski uchylił immunitet europosła Grzegorza Brauna. 2025-05-06 [2025-05-24].
- ^ Żelazińska, Aleksandra. Konwencja wyborcza Nawrockiego w Łodzi. Wierzą w I turę? „Idziemy po zwycięstwo 18 maja”. 26 April 2025 [24 May 2025].
- ^ Duda nie poprze Nawrockiego. Mastalerek: Nie będzie nikomu pomagał. 3 February 2025 [25 April 2025].